HENKEPUT
In het bos, op de uiterste rand van het plateau en omsloten door een manshoog hek, gaapt de donkere opening van de Henkeput de bezoeker tegemoet. De Henkeput vormt al meer dan een eeuw een wetenschappelijk vraagstuk en een romantisch mysterie. Het gat in de grond van 12 meter diepte ligt even ten noorden van de toegang tot de Schone Grub en een tiental meters boven de dalbodem. De smalle opening die zichtbaar is, komt uit in een koepelvormige ondergrondse ruimte met nissen naar alle zijden. De grootste breedte van deze duistere ruimte, die momenteel overigens grotendeels gevuld is met losse grond, is ongeveer 10 meter.
Sporen van een mijnwerkershak in de wanden maken dat deze grot door mensen moet zijn gemaakt. Het eerste onderzoek van de Henkeput werd in 1886 en 1887 verricht door de geoloog Casimir Ubaghs in samenwerking met de antropoloog prof. Eugene Dubois, de latere ontdekker van de Homo Erectus, de zogenaamde Java-mens. De Henkeput werd door de beide onderzoekers geduid als een prehistorische vuursteenmijn. Menselijke resten die zij in de schacht ontdekten, zouden volgens Ubaghs moeten dateren uit het jaar 54 voor Chr. toen de Eburonen onder Ambiorix in de naastgelegen Schone Grub een Romeins legioen in de val zouden hebben gelokt en in de pan gehakt. Voorwaar een schone duidelijk hypothese, waarvoor een eeuw na dato helaas nog geen enkele wetenschappelijke bijval is vernomen, Verder onderzoek van de Henkeput vond plaats in 1961 door prof. H.T. Waterbolk uit Groningen. Hij kwam tot een heel andere conclusie als zijn voorgangers; de Henkeput moet geen vuursteen , maar een mergel- of kalkgroeve zijn geweest van het oudst bekende model. Qua ouderdom tenminste Middeleeuws, maar mogelijk zelfs Romeins. Die oudste datering zou dan tevens de niet erg voor de hand liggende toegang tot de groeve, via de bovenzijde, kunnen verklaren. Het is namelijk heel goed denkbaar dat de Schone Grub in de Romeinse periode nog lang niet zo diep uitgesleten was als nu en dat de steile flank van het dal, die er nu pal naast ligt, toentertijd eenvoudig nog niet beschikbaar was om er een horizontale toegang tot de groeve in uit te hakken.
RCE-Rijksdienst Cultureel Erfgoed 1998 Langs grubben groeven en graven.
